İstinye Üniversitesi (İSÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Ecder, afetler sonrasında yaşanabilecek kıymetli problemlerden birinin de salgınlar olduğuna dikkat çekerek hijyenik tedbirlerin alınmasının ehemmiyetini vurguladı. Ecder, depremzedelere pak su ve yiyecek ulaştırılması, barınma yerlerinin temizliğinin sağlanmasının enfeksiyon ve salgın riskini azaltacağını söz etti. Ayrıyeten depremzedelerde ağır ruhsal sıkıntılarla karşılaşılabileceğine de dikkat çeken Ecder, “Depremi yaşayan bireylerde en sık görülen rahatsızlıkların akut gerilim bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, anksiyete, uzamış yas ve deliriumdur. Bu nedenle sarsıntı bölgesine psikiyatrik takviye verilmesi çok kıymetli,” dedi.

Türkiye’yi derinden sarsan zelzeleler sonrası birtakım depremzedeler öteki kentlere göç ederken, kimileriyse zelzele bölgelerinde kurulan konteyner kentlerde ve çadırlarda ömürlerini sürdürüyor. Sarsıntı bölgelerinde salgın hastalık riski ve enkaz altından kurtarılan depremzedelerde yaşanabilecek akut böbrek yetersizliği ve ruhsal meseleler üzere konulara dikkat edilmesi gerekiyor. İstinye Üniversitesi (İSÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Ecder, sarsıntı bölgesinde yaşanabilecek salgın riskine karşı
 hijyen tedbirlerinin alınması gerektiğine dikkat çekti. Zelzelesi yaşayan şahıslarda en sık görülen rahatsızlıkların akut gerilim bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, anksiyete, uzamış yas ve delirium olduğunu belirten Ecder, zelzele bölgesine psikiyatrik takviye verilmesinin ehemmiyetini vurguladı. 

“Enkaz altında kalanları bekleyen kıymetli bir sorun da akut böbrek yetersizliğidir”

Depremden sonra depremzedelerde oluşabilecek sıhhat problemlerine değinen Prof. Dr. Tevfik Ecder, şöyle konuştu:

“Deprem sonrasında, sarsıntının şiddetine ve etkilenen bölgenin altyapısına nazaran değişen seviyelerde sıkıntılarla karşılaşılır. Enkaz altında kalan insanların bir kısmı sarsıntı sırasında almış oldukları ölümcül travmalar nedeni ile hayatlarını kaybederler. Birtakım depremzedelerin ise enkaz altında kalan beden kısımları ağır hasar görmüş olabilir. Bu formda kurtarılan ve hastaneye sağ olarak ulaştırılabilen hastaların hasar görmüş kol yahut bacaklarının ampüte edilmesi gerekebilir. Bu durum, bu hastaları yalnızca fizikî açıdan etkilemekle kalmamakta, ruhsal olarak önemli bir travmaya da yol açmaktadır. Zelzele sonrasında enkaz altında kalan hastaları bekleyen kıymetli bir sorun da akut böbrek yetersizliğidir. Enkaz altında kalarak ezilen kol ve bacak üzere uzuvların hasar gören kas dokularından açığa çıkan kimi hususların böbreğe toksik tesir göstermesi burada değerli bir rol oynar. Bu tabloya ‘ezilme sendromu’ ismi verilir. Kişinin uzun mühlet susuz kalması bu olayın gelişmesini kolaylaştırır. Kaslardan açığa çıkan unsurlar ortasında potasyum da vardır. Potasyumun kanda süratle yükselmesi ani ölümlere neden olabilir. Kişinin enkazdan kurtarılmasından çabucak sonra görülebilen ani ölümlerin temel sebebi kaslardaki potasyumun kana karışarak süratle yükselmesidir. ‘Kurtuluş ölümü’ ismi verilen bu dramatik olayın önlenmesi için kurtarma süreci sırasında hastanın bir eline, koluna ya da ayağına ulaşıldığında (vücudun büsbütün kurtarılmasını beklemeden) acil olarak damardan sıvı verilmeye başlanmalıdır. Bir sıhhat kuruluşuna sağ olarak ulaştırılması mümkün olan bu ezilme sendromlu hastalar diyaliz tedavisine alınarak hayatta tutulurlar. Birden fazla kere günler içinde böbrek işlevleri resen düzelen bu hastalara bu mühlet boyunca diyaliz tedavisi dayanağı verilmelidir. Ezilme sendromuna bağlı akut böbrek yetersizliği gelişen bu hastaların az bir oranında ise böbrek işlevleri düzelmez ve bu nedenle de kişi kronik diyaliz tedavisine gereksinim duyabilir.”

“Kronik diyaliz tedavisi gören hastalar için acil tedbirler alınmalı”

Yaşanan afet sonrasında kronik hastalıkları bulunan bireylerle ilgili alınabilecek tedbirler konusunda da bilgi veren Ecder, şöyle devam etti:

“Afet sonrasında, yaşanan afet ile ilgili sıhhat sıkıntılarına ek olarak kronik hastaların hastalıkları ile ilgili problemler da dikkate alınmalı. Kronik hastaların tedavileri hiçbir formda aksamamalı. Bu hastalar için acil tedbirler alınmalı. Sarsıntı bölgesindeki diyaliz merkezleri yıkılmış yahut önemli derecede hasar görmüş olabilir. Diyaliz merkezinde vazifeli olan tabip, hemşire ve öbür sıhhat işçisi zelzeleden ziyan görmüş olabilir yahut merkeze ulaşamayabilir. Bu durumda o bölgeye en yakın olan diyaliz merkezlerine ulaşım gerekir. Ayrıyeten enkaz altından çıkarılan ve akut böbrek yetersizliği nedeni ile diyaliz tedavisi gereken hastalar da olacağından, diyaliz merkezlerinin iş yükü artabilir. Bu bölgelere ek sıhhat işçisinin getirilmesi ve hastaların mümkün olabildiğince ve inançlı bir biçimde öbür merkezlere sevk edilmesi gerekebilir. Kronik hastaların kullanmakta oldukları ilaç tedavilerinde bir aksaklık yaşanmamalı. Toplumda sık karşılaşılan sıhhat meseleleri olan hipertansiyon, diyabet, kronik akciğer hastalığı ve koroner kalp hastalığı üzere hastalıklar afet sonrasında denetimsiz hale gelebilir. Bu nedenle sarsıntı sonrasında, bölgeye öbür yerlerden doktor ve hemşire dayanağı verilmeli ve kâfi ölçüde ilaç ulaştırılmalıdır. Kronik diyaliz tedavisi görmekte olan hastaların diyalizleri aksayabileceğinden ötürü, bu hastaların daha sıkı diyet yapmalarının, bilhassa olabildiğince potasyumdan yoksul beslenmelerinin ve sıvı alımlarının kısıtlamalarının hayati değeri vardır.” 

“Bölgede hijyenik tedbirlerin alınmasının büyük değeri var”

Oluşabilecek salgın tehlikesi ve enfeksiyon hastalıklarına da dikkat çeken Prof. Dr. Ecder, “Afetler sonrasında yaşanabilecek değerli meselelerden biri de salgınlardır. Bu nedenle hijyenik tedbirlerin alınmasının büyük değeri var: Sarsıntı sonrası yaşanan yıkımlardan ötürü altyapı da hasar görür. Su kaynaklarının kirlenmesi ve kanalizasyon sisteminin hasar görmesi insan sıhhati için kıymetli risk oluşturur. Depremzedelere pak su ve yiyecek ulaştırılması, barınma yerlerinin temizliğinin sağlanması enfeksiyon ve salgın riskini azaltır. Zelzele sonrası verilen hizmetlerde bu bahis dikkate alınmalıdır,” dedi. Depremzedelerde ağır ruhsal meselelerle karşılaşılabileceğine de değinen Ecder, kelamlarına şunları ekledi: 

“Depremi yaşayan bireylerde en sık görülen tablolar akut gerilim bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, anksiyete, uzamış yas ve deliriumdur. Bu nedenle zelzele bölgesine psikiyatrik dayanak verilmesi çok değerli.”   

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı