Patoloji kısmında, bilhassa de moleküler patoloji alanındaki gelişmeler tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de bilim insanlarının pratiğini değiştiriyor. Yeni gelişmeler sayesinde patoloji sonucunu artık haftalarca beklemeye gerek kalmadığını, olağan şartlar içinde 24 saatte kansere teşhis konabildiğini belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Baloğlu, buna ek olarak elektif şartlarda ise özel teknikler kullanılarak 15-30 dakika içinde yeniden kansere teşhis konulabildiğini belirtiyor: “Kanserle ilgili olarak değerli gelişmelerden biri de ‘Next Generation Sequencing’ yani NGS. Yol, ‘yeni jenerasyon dizileme’ olarak lisanımıza yerleşti. Bu formül sayesinde tümöre ilişkin örneklerden yüzlerce geni birebir anda inceleyebiliyor, teşhis koymanın yanı sıra hastada hangi tedavinin yahut ilacın işe yarayacağını ya da tesirli olmayacağını da tespit edebiliyoruz. Bu sayede vakit kaybetmeden de uygun tedaviye başlanması mümkün oluyor” biçiminde konuştu.
Tıptaki uygulamaların çok süratli değiştiğini ve geliştiğini anlatan Anadolu Sıhhat Merkezi Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Baloğlu, “Mesela evvelden bir organa girip iğneyle biyopsi almak çok kolay ve sıklıkla uygulanan bir yol değildi. Çoklukla tanısal örneklemeler, yani biyopsi uygulamaları genel anestezi altında yapılırdı. Artık o denli değil; teknoloji gelişti. İğneyle bedenin her tarafına ulaşıp olağandışı dokulardan biyopsi almak mümkün. Doğal bu metot her vakit muvaffakiyete ulaşmayabiliyor. Kimi durumlarda gereğince tümör hücresine ulaşamayabiliyoruz. Bu durumda da likit biyopsi metotlarıyla kandan ya da beden boşluklarındaki sıvılar içinden tümöre ilişkin hücre eserlerini toplayabiliyoruz. Her iki durumda da tümöre ilişkin örneklerden NGS tekniği ile yüzlerce gen amacını inceleyecek teknolojileri kullanabiliyoruz. NGS sayesinde tek bir hücre, DNA yahut RNA’dan çok sayıda kopyalar oluşturabiliyor ve o kopyaların her birini birçok gen tahlili için kullanabiliyoruz. Yani burada tümöre ilişkin küçücük bir DNA ölçüsünü yüzbinlerce, binlerce defa çoğaltabiliyoruz” diye konuştu.
NGS usulü ile tümöre ilişkin genetik malzeme çoğaltılarak tahlil ediliyor
NGS’in en değerli avantajının, elde çok az tümör dokusu olduğunda tümöre ilişkin genetik malzemenin, yani DNA ve RNA içeriğinin bu metotla çoğaltılabilmesi olduğunun altını çizen Patoloji Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Baloğlu, “Eskiden hastadan çok genli tahliller için gereğince büyük bir tümör örneği alınması gerekiyordu. Fakat NGS teknolojisi, çok az tümör örneğinden bile çok sayıda gen tahlili yapmamıza imkan sağlayabiliyor. Birebir anda beşerdeki 46 kromozomun her bir noktasını farklı ayrı tahlil edebiliyoruz. Bu yolun, muhtaçlık duyulduğunda tanısal maksatla kullanımı da büyük avantaj zira kimi genetik değişiklikler bir tümörün imzası niteliğinde. Bütün bu yenilikler de kanserle savaşta çok büyük bir avantaj” dedi.
Tedaviyi şekillendirmeye yardımcı oluyor
NGS’in tanısal gayeyle kullanılabildiğini lakin asıl tedaviyi şekillendirmek için tabiplere yol göstermesi açısından kıymetli olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Hüseyin Baloğlu, “Belli genetik değişiklikleri saptayarak hastaya hangi ilaçların tesir edeceğini ya da tesir etmeyeceğini tespit edebiliyoruz. Yüzlerce yeniden tesir eden ilaçlar var. ‘Akıllı ilaçlar’ diye bilinen ilaçların gaye tümör hücresinde tesir oluşturması için gereken genetik değişiklik bu tümörde var mı diye bakıyoruz. Küçük bir tümör dokusundan bütün bu tahlilleri yapabiliyoruz. Bu, değerli bir avantaj” diye konuştu.
Akciğer, bağırsak ve yumuşak doku kanserlerinde uygulanıyor
Her tümörün NGS ile incelenebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Hüseyin Baloğlu, “Hem DNA hem RNA tahlilleri yapılabilir. Amaca yönelik, yani etraf dokulara ziyan vermeden direkt olarak tümörü yok etmeye yönelik geliştirilmiş ilaçlar var. İlaçların tesir edeceği, tümörlerin üzerindeki bu amaçları belirlemek için de NGS kullanılabilir. Amacı belirlerseniz, o gayeye yönelik akıllı ilaç kullanabilir, tümörü yok edebilirsiniz. Örneğin akciğer kanseri, bağırsak kanseri ve yumuşak doku kanserlerinde (Sarkom) çok fazla gaye var. Bu gayeleri tespit edip tedavide o amaçlara yönelik ilaç kullanılabilir. Pankreas kanserinde daha az maksat var. Burada daha az kullanıyoruz NGS sistemini. Bütün standart tedavi yollarının tükenmiş olduğu, hastalığın ilerlediği durumlarda ise, sanki bu hastalar için öteki tedavi maksadının olup olmadığını araştırmak için de kullanıyoruz” dedi.
Türkiye’de son 2-3 yıldır yaygın olarak uygulanıyor
Tıp dünyasında, bilhassa de onkolojide yaklaşık 10 yıldır kullanılan NGS’in Türkiye’de son 2-3 yıldır yaygınlaşmaya başladığını belirten Prof. Dr. Hüseyin Baloğlu, “Tümöre ilişkin parafin bloklar elimizde ise, evvel bu tümör dokusundan DNA/RNA elde ediliyor. Sonra bunların kalite ve ölçü alakalı yeterlilik değerlendirmeleri yapılıyor. Sonra da maksat nükleik asit dizilerinin spesifik olarak küçük kesimler halinde okunması için ön süreçler tamamlanıyor ve çoğaltarak okuma evresine aktarılıyor. Bu okuma sürecinin tamamlanması bekleniyor ki bu süreç okuma uzunluğuna nazaran değişmekle birlikte 1-2 gün sürüyor. Sonra okuma bilgileri olağan insan genomu datalarıyla elektronik yazılımlar ile eşleniyor. Alınan datalar tümör tipine nazaran tahlil edilerek raporlanıyor. Bu akış yaklaşık 4-6 gün sürüyor. Lakin maliyet aktifliği maksadıyla bu mühletler 4-6 haftaya uzatılabiliyor” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
